Sağlık

Verem (Tüberküloz) nedir, neden olur? Verem belirtileri nelerdir, ne zaman ortaya çıkar?

26.11.2023 - Pazar 09:12

ve 20. yüzyıllarda verem salgınları dünya genelinde büyük kayıplara neden oldu. Özellikle sanatoryumlar veremle mücadelede kullanılan ilk önemli tıbbi adımlardan biri olarak ortaya çıktı. Ancak bugün modern tıp ve ilaçlar sayesinde veremle mücadele daha etkili bir hale geldi. Veremle mücadelede kullanılan en önemli silah antibiyotik tedavileridir. Özellikle 1940'larda streptomisinin keşfi verem tedavisinde çığır açan bir gelişme olarak kabul edildi. Bugün multidrug-resistant tuberculosis (MDR-TB) gibi dirençli formların ortaya çıkmasıyla birlikte veremle mücadelede karmaşık ve disiplinli bir tedavi rejimi gereklidir.

Verem sadece tıbbi bir sorun değil aynı zamanda sosyal ve ekonomik bir zorluktur. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) gibi kuruluşlar veremle mücadelede küresel çabaları koordine ederek aşı geliştirmeye, erken teşhis imkanlarını artırmaya ve etkilenen topluluklara destek sağlamaya çalışmaktadır. Ancak hâlâ birçok ülkede sorun olmaya devam ediyor. Bu nedenle veremle mücadeledeki küresel çabalar ve farkındalık kampanyaları önemini koruyor, çünkü sadece bilgi ve işbirliğiyle bu hastalığın etkileri daha da azaltılabilir.

Verem nedir?

Verem ya da bir diğer adıyla tüberküloz, Mycobacterium tuberculosis adlı bakterinin neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Genellikle akciğerleri etkiler, ancak vücudun diğer bölgelerine de yayılabilir. Verem bulaşıcı mı konusuna "evet" yanıtını verebiliriz. Verem havadan damlacıklar yoluyla bulaşır ve kişiden kişiye geçebilir. Öksürme, hapşırma veya konuşma sırasında ortaya çıkan enfekte damlacıkların solunması sonucu oluşur.

Verem modern tıp ve antibiyotik tedavisi sayesinde kontrol altına alınabilir ancak, tedavi süreci disiplin ve düzenliliği gerektirir. Aksi takdirde bakteriler direnç geliştirebilir. Dünya genelinde veremle mücadele amacıyla birçok ülke, aşı programları, erken teşhis yöntemleri ve hastalığın yayılmasını kontrol altına almak için çeşitli stratejiler uygular. Unutulmamalıdır ki veremle mücadelede küresel çabalar ve toplumların bilinçlenmesi önemli bir rol oynamaktadır.

Verem neden olur?

Verem bakterinin neden olduğu bir enfeksiyondur. Bu bakteri,genellikle akciğerlere yerleşir, ancak diğer organları da etkileyebilir. Verem genellikle enfekte bir kişinin öksürmesi, hapşırması veya konuşması sırasında havaya yayılan mikropların solunması yoluyla bulaşır. Bu mikroplar sağlıklı bir kişi tarafından solunur ve vücuda girerse enfeksiyon başlar.

Vereme neden olan başlıca etken Mycobacterium tuberculosis bakterisinin solunması veya cilde temas etmesidir. Ancak bir kişi bakteriyi soluduğunda bağışıklık sistemi genellikle enfeksiyonu kontrol altına alabilir ve bakteri "latent" döneme geçebilir. Bu durumda kişi enfekte olmuş olmasına rağmen belirtiler göstermez ve hastalığı başkalarına bulaştırma riski daha düşüktür. Vereme neden olan faktörler arasında şunlar bulunabilir:

Zayıf bağışıklık sistemi
Hastalıkla temas
Yetersiz besşenme
Yaş ve cinsiyet
Sigara ve tütün ürünlerinin kullanımı

Verem genellikle aktif veya latent olmak üzere iki formda ortaya çıkar. Aktif verem bakterilerin hızla çoğaldığı ve hastanın semptomlar gösterdiği bir durumdur. Latent verem ise bakterilerin uyku modunda olduğu ve belirtiler göstermediği bir durumdur ancak ilerleyerek aktif hale gelebilir.

Verem bir bakterinin neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Bu bakteri akciğerleri enfekte eder, ancak vücudun diğer bölgelerini de etkileyebilir. Verem belirtileri enfeksiyondan sonra birkaç hafta veya ay sonra ortaya çıkabilir. En yaygın verem belirtileri şunlardır:

Öksürük: Öksürük verem hastalığının en yaygın belirtisidir. Öksürük genellikle kuru ve üretkendir.
Balgam: Öksürükle birlikte balgam gelmesi de yaygın bir belirtidir. Balgam kanlı veya iltihaplı olabilir.
Halsizlik: Verem hastaları genellikle halsiz hissederler. Bu durum günlük aktiviteleri yapmayı zorlaştırabilir.
Ateş: Verem hastaları genellikle ateşli hissederler. Ateş genellikle düşük veya orta derecelidir.
Gece terlemesi: Verem hastaları genellikle geceleri terlerler. Bu durum uyku kalitesini bozabilir.
Kilo kaybı: Verem hastaları genellikle kilo kaybederler. Bu durum hastalığın ilerlediğinin bir işareti olabilir.

Verem belirtileri hastalığın türüne ve etkilenen organa bağlı olarak değişebilir. Örneğin beyin tüberkülozu olan kişilerde baş ağrısı, bulantı, kusma, görme bozuklukları ve nöbetler gibi belirtiler görülebilir. Kemik tüberkülozu olan kişilerde ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığı gibi belirtiler görülebilir.

Verem öksürüğü nasıl olur?

Verem öksürüğü genellikle verem hastalarının akciğerlerindeki enfeksiyonun bir sonucu olarak ortaya çıkar. Vereme neden olan bakteri özellikle akciğerleri etkiler ve bu bölgelerde çoğalarak enfeksiyona neden olabilir. Bu bakteriler hastanın solunum yoluyla diğer insanlara bulaşmasına yol açabilir. Verem öksürüğü kuru ve üretkendir. Ayrıca öksürükle birlikte kanlı ya da iltihaplı balgam da olabilir. Verem öksürüğü sırasında enfekte bireyin öksürüğü ile havaya saçılan bakteriler diğer kişilere bulaşabilir. Bu nedenle verem hastalarının öksürükleri enfeksiyonun yayılma riskini artırır.

Verem öksürüğü genellikle akut ve kuru bir öksürük şeklinde ortaya çıkar. Bu öksürük hastanın solunum yoluyla diğer insanlara bakterileri bulaştırma riskini artırır. Verem hastalarının tedavi edilmesi ve öksürükleri kontrol altına alınması hastalığın yayılmasını engellemek açısından önemlidir.

Vereme ne iyi gelir?

Vereme iyi gelen tek şey doğru ve düzenli antibiyotik tedavisidir. Verem bulaşıcı bir hastalıktır. Verem tedavisinde kullanılan antibiyotikler genellikle 6-9 ay boyunca günde iki kez kullanılır. Antibiyotik tedavisi verem bakterilerini öldürmeye ve hastalığın yayılmasını önlemeye yardımcı olur. Antibiyotik tedavisinin yanı sıra verem hastalarının aşağıdaki önlemleri alması da önemlidir:

Düzenli olarak istirahat etmek: Verem hastaları kendilerini yorgun hissedebilirler. Bu nedenle düzenli olarak istirahat etmek önemlidir.
Bol sıvı tüketmek: Bol sıvı tüketmek balgamın atılmasını kolaylaştırır.
Sigara içmemek: Sigara içmek verem hastalığını daha da kötüleştirebilir.
Hastalığın bulaşmasını önlemek: Verem hastaları hastayken başkalarına bulaştırmamak için maske takmalıdır.

Verem erken teşhis ve tedavi ile genellikle iyileştirilebilir. Ancak tedavinin yarıda kesilmesi verem bakterilerinin direnç geliştirmesine ve hastalığın tekrarlamasına neden olabilir. Bu nedenle verem tedavisine düzenli olarak devam etmek önemlidir. Veremden korunmak için, aşağıdaki önlemler alınabilir:

BCG aşısı yaptırmak: BCG aşısı veremden korunmaya yardımcı olur.
Sigara içmemek: Sigara içmek verem hastalığını daha da kötüleştirebilir.
Hasta kişilerden uzak durmak: Verem hastaları hastayken başkalarına bulaştırmamak için maske takmalıdır.

Verem hastalığı kan tahlilinde çıkar mı?

Verem hastalığı genellikle kan tahlilleriyle tanı konulmaz. Verem tanısı için kullanılan temel yöntemler arasında verem testi olarak da bilinen PPD testi yani tüberkülin deri testi bulunur. Bu restte deriye tüberkülin enjekte edilir ve kişinin bağışıklık sistemi uytarılır. Sağlıklı bir kişi tüberküline tepki vermez. Ancak enfekte olmuş bir kişi, bağışıklık sisteminin tepkisi yüzünden bölgede belirgin bir reaksiyon gösterir.

Verem testinin yanı sıra bazı kan testleri de uygulanır. Yapılan kan testerinde, veremle savaşta yer alan spesifik antikorlar ya da hücresel tepkiler ölçülür. Kan testlerinin de yanı sıra verem şüphesi durumunda hastadan balgam örneği alınarak balgam kültürü de yapılır. Verem teşhisinde tomografi ve görüntülenme yöntemleri kullanılarak akciğerler izlenir.

Verem öldürür mü?

Verem ciddi bir hastalıktır ve uygun tedavi olmadığında ölümcül olabilir. Verem kişinin bağışıklık sistemini zayıflatır ve tedavi edilmezse akciğerlerdeki hasarın yanı sıra diğer organlarda da ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Bunlar arasında organ yetmezliği, menenjit, kemik lezyonları ve genel zayıflama gibi durumlar bulunabilir. Verem uygun antibiyotik tedavisi ile kontrol altına alınabilir ve tedavi başlandığında hastanın durumu genellikle iyileşir. Tedavi disiplinli bir şekilde sürdürülmeli ve tamamlanmalıdır. Aksi takdirde bakteriler direnç geliştirebilir ve hastalığın tekrarlaması riski artabilir.

Verem hastalığının ölümcül olması nedeniyle verem şüphesi durumunda bir sağlık profesyoneli ile iletişime geçmek ve gerekli testlerin yapılması önemlidir. Erken teşhis ve etkili tedavi veremin kontrol altına alınmasını ve hastanın sağlığına kavuşmasını sağlayabilir. Ayrıca verem hastalığının yayılmasını önlemek ve toplum sağlığını korumak adına halk sağlığı önlemleri de büyük önem taşır.